GESUT - szanse i zagrożenia dla operatorów sieci

Zmiany w ustawodawstwie dotyczące baz danych Geodezyjnej Ewidencji Sieci Uzbrojenia Terenu (GESUT) weszły w życie. Ruszyły także prace związane z realizacją projektu K-GESUT finansowanego z Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa. Główny Geodeta Kraju podpisał między innymi umowy na dostosowanie powiatowych baz danych GESUT do zgodności z obowiązującym modelem pojęciowym tych baz dla 12 części obejmujących 50 powiatów położonych w województwach kujawsko-pomorskim, lubelskim, podkarpackim i podlaskim. W listopadzie bieżącego roku nastąpiło otwarcie ofert na podobne usługi dla kolejnych 14 części (42 powiaty) z województw świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego, a także śląskiego i wielkopolskiego. Regionalne programy operacyjne – fundusze europejskie w perspektywie finansowej 2014-2020 przewidują możliwość dofinansowania tworzenia baz danych GESUT dla pozostałych powiatów.

Według danych z lipca 2016 roku 114 powiatów z ogólnej liczby 380 zadeklarowało, że prowadzą bazy GESUT, a liczba powiatów, które będą posiadały bazę GESUT, znacznie wzrośnie w ciągu najbliższych lat. Tempo tworzenia powiatowych baz GESUT, finansowanych z funduszy europejskich na szczeblu centralnym (GUGiK w ramach K-GESUT) i regionalnym (z regionalnych funduszy europejskich), każe zakładać, że w 2020 roku baza GESUT będzie dostępna dla 60-70% powierzchni kraju. Fakt ten stwarza zarówno szanse, jak i zagrożenia dla operatorów sieci.

Przepisy prawa i uruchomienie prac związanych z tworzeniem powiatowych baz danych GESUT oznaczają, że obowiązki prawne ciążące na operatorach infrastruktury sieciowej zaczną być egzekwowane. Wydanie opinii o zgodności treści utworzonej przez starostę inicjalnej bazy danych ze stanem wynikającym z dokumentacji prowadzonej przez operatora infrastruktury, w tym wskazanie ewentualnych nieprawidłowości w treści tej bazy, w terminie ustawowym 60 dni, będzie praktycznie niemożliwe bez zastosowania technologii informatycznych oraz dysponowania przez operatorów infrastruktury przestrzennymi modelami własnych sieci. Z kolei niewydanie opinii w ustawowym czasie zgodnie z prawem jest równoznaczne z wydaniem opinii pozytywnej, bez żadnych uwag co do przedłożonej inicjalnej bazy GESUT. Konsekwencje niewydania lub wydania opinii obarczonej niepewnością mogą być bardzo poważne, zwłaszcza w przypadkach wystąpienia kolizji lub zagrożenia życia spowodowanych błędną lub brakującą informacją o sieci.

Jedną z metod minimalizacji lub nawet całkowitej eliminacji ryzyka opisanego wyżej może być aktywne włączenie się operatorów sieci w proces tworzenia inicjalnej bazy GESUT. Wówczas proces wydania opinii „o zgodności treści GESUT” można rozpocząć we wstępnej fazie tworzenia bazy GESUT, która przewiduje przekazanie danych o sieci wykonawcy do bazy. Co więcej władający siecią może dzięki temu otrzymać bezpłatnie dane do aktualizacji lub założenia własnej, branżowej bazy danych.

GESUT

Możliwości wsparcia informatycznego

Szanse na eliminację zagrożeń dla operatorów infrastruktury, wynikających z nowego ustawodawstwa w zakresie GESUT, można zwiększyć korzystając z usług firm posiadającej wiedzę, doświadczenie i umiejętności zarówno w zakresie branżowych systemów zarządzania majątkiem sieciowym, jak i w zakresie geodezyjnych baz danych, w tym w szczególności bazy GESUT. Wychodząc naprzeciw tym wyzwaniom Globema opracowała moduł GESUT dla użytkowników systemów EL.GIS (system do zarządzania siecią energetyczną) i EC.GIS (system do zarządzania zasobami ciepłowniczymi). Podstawowe funkcje modułu obejmują import danych GESUT i ich instalację w systemie, wspomaganie procesu analizy rozbieżności w danych dotyczących sieci oraz generację odpowiednich raportów, jako wkładu do opiniowania „zgodności treści GESUT”. Prototyp naszych rozwiązań zaprezentowaliśmy z powodzeniem we wrześniu bieżącego roku w Głównym Urzędzie Geodezji i Kartografii.

Operatorom infrastruktury, którzy nie korzystają z naszego oprogramowania, oferujemy wykonanie usług związanych z budową modelu sieci na podstawie danych branżowych, importem danych z systemów informatycznych powiatowych ośrodków dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej oraz budową modelu sieci na podstawie tych danych, a także przeprowadzenie analiz i porównanie informacji zawartych w obu tych źródłach danych niezbędnych dla wydania opinii o zgodności. Wykorzystanie gotowych rozwiązań analitycznych daje wielokrotne skrócenie czasu porównania baz oraz umożliwia łatwą, systematyczną wymianę danych z ośrodkami geodezyjnymi, wprost przekładając się na wymierne oszczędności w działaniu operacyjnym władających sieciami.

GESUT

Aktualny stan prawa

Zakres obowiązków operatorów infrastruktury sieciowej – podmiotów władających sieciami uzbrojenia terenu, w procesie tworzenia i aktualizacji jest określony w rozdziale 5 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne (PGiK) i wszystko wskazuje na to, że będzie on egzekwowany. Ponieważ zapisy PGiK zmieniano w ciągu ostatnich lat, w tym także w zakresie GESUT, warto przypomnieć aktualny stan prawa w tej dziedzinie:

Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu obejmuje informacje o projektowanych, znajdujących się w trakcie budowy oraz istniejących sieciach uzbrojenia terenu, ich usytuowaniu, przeznaczeniu oraz podstawowych parametrach technicznych, a także o podmiotach, które władają tymi sieciami.
Geodezyjną ewidencję sieci uzbrojenia terenu zakładają i prowadzą:
- dla obszaru powiatu (powiatowa baza GESUT) – starosta;
- dla obszaru kraju (krajowa baza GESUT) – Główny Geodeta Kraju.
Powiatową bazę GESUT starosta zakłada i prowadzi w drodze przetworzenia materiałów źródłowych, będących danymi i informacjami:
- zgromadzonymi w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym, w szczególności będącymi treścią:
  - geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu,
  - mapy zasadniczej oraz innych map wielkoskalowych;
- pozyskanymi z innych rejestrów publicznych oraz od podmiotów władających sieciami uzbrojenia terenu.
Krajową bazę GESUT zakłada i prowadzi Główny Geodeta Kraju w drodze przetworzenia danych i informacji zawartych w powiatowych bazach GESUT lub w innych materiałach.
Sytuowanie projektowanych sieci uzbrojenia terenu na obszarach miast oraz w pasach drogowych na terenie istniejącej lub projektowanej zwartej zabudowy obszarów wiejskich koordynuje się na naradach koordynacyjnych organizowanych przez starostę. W naradach koordynacyjnych biorą udział podmioty władające sieciami uzbrojenia terenu.
Podmioty, które władają sieciami uzbrojenia terenu, są obowiązane do współdziałania ze starostami w procesie zakładania i prowadzenia geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu. W szczególności podmioty te są obowiązane do:
- wydania opinii co do zgodności treści utworzonej przez starostę inicjalnej bazy danych ze stanem wynikającym z dokumentacji prowadzonej przez te podmioty, w tym wskazania ewentualnych nieprawidłowości w treści tej bazy;
- delegowania swoich przedstawicieli na narady koordynacyjne.

W przypadku niewydania opinii, o której mowa wyżej, w terminie 60 dni od dnia udostępnienia treści inicjalnej bazy danych podmiotowi, który włada siecią uzbrojenia terenu, treści te uznaje się za uzgodnione z tym podmiotem.

Na uzasadniony wniosek podmiotu zobowiązanego do wydania opinii, o której mowa w wyżej, starosta może wydłużyć termin, o którym mowa w ust. 2, do 90 dni.
Nie pobiera się opłaty za pierwsze udostępnienie podmiotowi władającemu siecią uzbrojenia terenu zbiorów danych powiatowej bazy GESUT, dotyczących sieci uzbrojenia terenu znajdującej się we władaniu tego podmiotu, po otrzymaniu przez starostę od tego podmiotu opinii, o której mowa wyżej.
Za każde kolejne udostępnienia zbiorów danych dotyczących sieci uzbrojenia terenu opisanych wyżej pobiera się opłatę wynoszącą 10% stawki podstawowej tj. 0,40 zł za 1 ha (0,32 zł za 1h w przypadku obszaru większego niż 100 ha) – dla sieci we władaniu danego podmiotu. Daje to kwotę 32 zł za 1 km2 za dane sieci będącej we władaniu jednego podmiotu.
Opłata za 1 km2 danych K-GESUT wynosi 1 zł dla wszystkich sieci (ponad 30 razy mniej niż z bazy powiatowej dla jednej sieci). Dane te wydają się być wystarczająco dokładne zwłaszcza dla sieci elektroenergetycznych i telekomunikacyjnych.
Szczegółowy zakres danych gromadzonych w powiatowej bazie GESUT i w krajowej bazie GESUT, tryb i standardy tworzenia i aktualizacji tych baz, a także udostępniania z nich danych określa Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 21 października 2015 r. w sprawie powiatowej bazy GESUT i krajowej bazy GESUT. W załącznikach do rozporządzenia znajdują się:
- Klasyfikacja obiektów GESUT;
- Pojęciowy model bazy danych GESUT (w tym schematy aplikacyjne UML i katalogi obiektów);
- Standardy techniczne tworzenia i aktualizacji baz GESUT;
- Schematy aplikacyjne GML baz GESUT.