W unijnej perspektywie finansowej 2007-2013 służba geodezyjna i kartograficzna rozpoczęła prace związane z zakładaniem powiatowych baz danych Geodezyjnej Ewidencji Sieci Uzbrojenia Terenu (GESUT) i transferem tych danych do krajowej bazy GESUT. Zgodnie z informacjami pochodzącymi z oficjalnych prezentacji publicznych Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii (GUGiK) dotychczas założono powiatowe inicjalne bazy (GESUT) w 110 powiatach (w 29% wszystkich powiatów). Chociaż w wielu powiatach bazy GESUT założono jedynie dla części obszaru powiatu lub dla wybranych branż, to proces ten został zainicjowany i będzie intensywnie kontynuowany w kolejnych latach z dużym udziałem środków unijnych. Stwarza to z jednej strony nowe możliwości w obszarze łatwiejszego budowania branżowych systemów GIS, z drugiej zaś stawia obydwie strony, tj. starostwa powiatowe i firmy sieciowe, przed nowymi wyzwaniami.
Otoczenie prawne
Znowelizowana Ustawa prawo geodezyjne i kartograficzne (Art. 28e pkt 1) oraz Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji w sprawie powiatowej bazy GESUT i krajowej bazy GESUT (§ 10 pkt 2) nakładają nowe obowiązki zarówno na starostwa powiatowe, jak i na podmioty władające sieciami uzbrojenia terenu. Obowiązkiem powiatów jest założenie inicjalnej bazy GESUT oraz uzyskanie od podmiotów, które władają sieciami uzbrojenia terenu, opinii co do zgodności treści tej bazy ze stanem wynikającym z dokumentacji prowadzonej przez te podmioty. Z kolei podmioty władające sieciami są zobowiązane do wskazania ewentualnych nieprawidłowości w treści powiatowej bazy GESUT. Powiatowa baza GESUT musi być aktualizowana niezwłocznie, w nieprzekraczalnym terminie 30 dni od uzyskania danych lub informacji stanowiących podstawę aktualizacji, w tym opinii uzyskanych od podmiotów władających sieciami uzbrojenia terenu.
W związku z koniecznością wykonania prawa Unii Europejskiej, w zaawansowanej fazie procesu legislacyjnego znajduje się Rządowy projekt Ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych oraz niektórych innych ustaw – druk sejmowy nr 323. W projekcie ujęto m. in. istotne zmiany w Ustawie prawo geodezyjne i kartograficzne. Zapisy Art. 28e uzupełnia się o stwierdzenie, że „W przypadku niewydania opinii, o której mowa w ust. 1 pkt 1, w terminie 60 dni od dnia udostępnienia treści inicjalnej bazy danych podmiotowi, który włada siecią uzbrojenia terenu, treści te uznaje się za uzgodnione z tym podmiotem.”, dopuszczając jednocześnie możliwość wydłużenia tego terminu przez starostę do 90 dni na uzasadniony wniosek podmiotu zobowiązanego do wydania opinii. Brak dochowania terminu wydania opinii dotyczącej inicjalnej powiatowej bazy GESUT przez podmiot władający siecią uzbrojenia terenu może więc prowadzić do daleko idących konsekwencji (zarówno finansowych, jak i karnych) w przypadku zdarzeń związanych z uszkodzeniami tych elementów sieci, których nie zawierała inicjalna baza GESUT i których nie uwidoczniono w opinii dotyczącej tej bazy.
Wskazane wyżej terminy będą trudne do dotrzymania dla każdej ze stron, gdyż wiążą się z koniecznością przeanalizowania dużej liczby danych i informacji zawartych w inicjalnych bazach oraz w opiniach podmiotów władających sieciami uzbrojenia terenu. Można spodziewać się, że działania te będą rozłożone w dłuższym czasie i prowadzone iteracyjnie, aby każdemu dać możliwość rzetelnego zrealizowania postawionych przed nim zadań. Władający sieciami będą musieli porównać otrzymane w formacie GML dane z posiadanymi przez siebie informacjami zarówno w aspekcie lokalizacji przestrzennej jak i podstawowych atrybutów opisowych. W sytuacji, gdy władający siecią posiada własny system informacji przestrzennej, będzie chciał porównania takiego dokonać w sposób automatyczny lub półautomatyczny i na jego podstawie przygotować opinię o rozbieżnościach. Gdy zaś nie posiada takiego systemu, będzie potrzebował jakiegoś narzędzia do wyświetlenia otrzymanych danych GML w celu ich dalszej analizy. Starostwa powiatowe staną wobec problemu zinterpretowania otrzymanych opinii, a wielu przypadkach także odczytania i porównania przekazanych wraz z nimi, w różnych formatach, danych branżowych. W końcu rozstrzygnięciom będą musiały podlegać wszystkie rozbieżności zidentyfikowane w procesie opiniowania, a wyniki tych rozstrzygnięć powinny trafić do zasobów obydwu stron.
Możliwości automatyzacji procesów
Wsparciem w rozwiązaniu znacznej części zasygnalizowanych powyżej problemów, może być oprogramowanie Feature Manipulation Engine (FME)* służącego do transferu danych przestrzennych pomiędzy różnorodnymi systemami i bazami danych. FME jest zaawansowanym zestawem narzędzi typu ETL (Extract, Transform and Load) umożliwiającym nie tylko transformację i konwersję pomiędzy różnymi formatami danych przestrzennych, ale także sprawne przetwarzanie i analizowanie danych GIS oraz integrację danych geometrycznych i opisowych. FME obsługuje ponad 250 formatów danych – GIS, CAD, rastrowych i bazodanowych oraz posiada zestaw ponad 300 gotowych transformatorów umożliwiających łatwe przekształcanie geometrii i atrybutów, oraz pozwalających na zmianę układu współrzędnych. FME współpracuje ze wszystkimi liczącymi się dostawcami systemów GIS, CAD i baz danych przestrzennych, dzięki czemu znajduje szerokie zastosowanie w procesach:
- migracji danych miedzy różnymi systemami
- znajdowania braków i błędów w danych
- porównywania różnych zestawów danych w celu weryfikacji i kontroli jakości
- zbierania danych z różnych źródeł i uspójniania modeli danych
- integracji systemów na poziomie wymiany danych
- publikowania/udostępniania danych zbieranych z wielu źródeł.
Wychodząc naprzeciw nowym wyzwaniom związanym z bazą GESUT, Globema rozpoczęła przygotowanie narzędzi obsługujących wymianę danych między zainteresowanymi stronami oraz wspomagających proces wydawania opinii dotyczących zgodności sieci branżowych z GESUT. Na bazie FME opracowaliśmy procedury transferu danych dotyczących sieci uzbrojenia terenu w formacie GML określonym Rozporządzeniem w sprawie GESUT, o którym mowa wyżej. Dzięki temu możliwy jest odczyt danych oraz porównanie obiektów sieci znajdujących się w plikach GML, powiatowej bazy GESUT, z danymi pochodzącymi z systemów GIS. Użytkownicy korzystający z naszych rozwiązań EL.GIS, EC.GIS i innych, bazujących na systemie Smallworld, będą mogli wzbogacić je o możliwość prezentacji danych GESUT na dedykowanej warstwie. Z kolei przekształcanie danych z systemów branżowych do jednolitego formatu GML pozwali na wygodną komunikację ze starostwem i łatwą aktualizację powiatowej bazy GESUT. Implementacja takiego rozwiązania nie tylko uproszcza porównanie danych i wydanie opinii dla baz inicjalnych, ale także tworzy wygodny mechanizm wprowadzania obiektów sieci do branżowych systemów zarządzania majątkiem sieciowym w przyszłości, ilekroć następowała będzie rozbudowa lub przebudowa sieci.
*) Oprogramowanie FME jest wykorzystywane między innymi w Głównym Urzędzie Geodezji i Kartografii, Urzędzie Komunikacji Elektronicznej, Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.
